Vrijdag 25 oktober
Dagactiviteit: Bezoek Aït Benhaddou; Autorit Aït Ben Haddou – Marrakech via het Atlasgebergte; Hammam bezoek en eten in Marrakech
Overnachting: Hotel Islane Marrakech
Om half 8, nog voor het ontbijt, gaan we Aït Ben Haddou bekijken. Een zeer goede tip die Ineke op internet had gelezen. Vanaf het hotel loop je eenvoudig door de droge rivier naar Aït Ben Haddou. Omdat we zo vroeg zijn, zijn er bijna nog geen andere toeristen en nog belangrijker, geen Marokkanen die vragen of we hun waar willen bekijken of gidsen die je willen rondleiden. Heerlijk ontspannen dus.
Ook het maken van foto’s gaat veel eenvoudiger zonder al die toeristen. We lopen rustig door de diverse straatjes naar boven. Op de top van de heuvel, waar een graanschuur staat, heb je mooi zicht op de omgeving. Helaas ook veel rondslingerend plastic.
Na een klein uurtje zijn we weer terug in het hotel. Het terras zit vol met mensen die nog genieten van hun ontbijt, dus wachten we even totdat er een tafeltje vrij komt. Op het bijna verlaten terras genieten wij van ons ontbijt met prachtig uitzicht op de kasbah aan de overkant van de droge rivier.
Het ontbijt is bijna altijd en overal hetzelfde, maar dit keer helaas geen lekkere yoghurt, maar wel thee, Marokkaans brood, jam, stroop en een gekookt ei.
Daarna pakken we in en beginnen aan onze laatste etappe: een mooie route door de Atlas.
Onderweg stoppen we af en toe om het landschap beter te kunnen bekijken en om een foto te nemen van de vele cactussen die vrucht dragen. In Marrakesh zien we later ook dat deze vruchten worden verkocht.
Op één van die stopplaatsen komt direct al weer een mannetje op Johan af, die hem en mooie agaat wil verkopen. Agaten zijn holle stenen die, als je ze openbreekt vol zitten met prachtige kristallen. Maar de manier waarop hij de stenen wil verkopen, weerhoudt ons ervan een aankoop te doen. Hij laat een prachtige steen zien. Johan vraagt hoeveel de steen moet kosten. Antwoord hij: 20 Dh. Dat is echt niet duur. Maar dan blijkt dat het niet de mooie steen is die zoveel kost, maar een andere steen, die vele malen minder mooi is. Johan verwacht dan ook dat als hij zal toehappen, hij waarschijnlijk ook alleen de helft van de steen krijgt in plaats van de hele agaat. We vertrouwen hem niet meer en rijden weg. Erg vervelend dit soort verkooptrucs.
Vlak voor de detour die we willen nemen om de auto af te leveren bij het autoverhuurbedrijf (keurig door het reisbureau aangegeven), stoppen we nog eenmaal, zodat we uitgerust Marrakesh binnen kunnen rijden. De route volgens de aanwijzingen van Marokko-online zijn duidelijk en goed en we rijden zonder problemen naar MD cars. We laden de auto uit en Johan brengt de sleutel naar de 5de verdieping. Hij komt terug met 2 mannen, waarvan er één ons met onze “eigen” auto naar het hotel brengt. Prima service! We verblijven de komende twee nachten in Hotel Islane.
In het hotel krijgen we kamer 9. De laatste 2 dagen hadden we steeds kamer 9. Toeval? Aan de achterkant van het hotel op de 1ste verdieping. We rusten uit op de kamer en gaan om een uur of 4 op pad om het centrum van Marrakesh te verkennen. Het hotel is pal in het centrum. Alle belangrijke toeristische plekken zoals de Place Djemaa el Fna, de moskee en de medina zijn vlakbij. Eerst lopen we langs de Koutoubia moskee en werpen een blik naar binnen. De deuren staan open voor het vrijdag gebed. Daarna lopen we naar de Place Djemaa el Fna . Op het plein drinken we een glas verse sinaasappelsap à 4 Dh bij één van de stalletjes: heerlijk. Dat herhalen we nog een paar keer in de 2 dagen dat we in Marrakesh zijn. Daarna gaan we op zoek naar de Rue Riad Zitoun el Kedim waar de hammam en het restaurant zich bevinden, maar dat gaat moeizaam. We hebben wel de reisgids bij ons met een duidelijke plattegrond van het centrum, maar zijn de GPS vergeten. Die had ons waarschijnlijk direct naar de hammam gebracht, die al voorgeprogrammeerd stond.
Ondertussen zien we wel andere straten van Marrakesh. Ook zien we de zwarte zeep die je voor de hammam nodig hebt en kopen alvast wat zeep (niet in een potje, maar een handje vol in een zakje). Ook hier moet er stevig onderhandeld worden over de hoeveelheid zeep, een washand en de prijs ervan. Na de aankoop van de hammam benodigdheden lopen we weer terug naar het plein. De verkoper van de zeep wilde ons al naar een hammam verwijzen, maar dat wilden we niet. We zijn inmiddels wat wantrouwend geworden. Dus lopen we terug naar het plein. Slechts één straat heeft een naambordje. Op basis van die straatnaam en het kaartje uit onze reisgids, concluderen we dat het straatje waar we de zeep hebben gekocht de straat is die we zoeken. Je moet bij deze straat onder een poortje door en het is dicht bij hotel CTM. Inderdaad zien we nu de hammam. De verkoper had ons dus toch naar de juiste hammam verwezen. Ineke gaat naar binnen en vraagt wat de kosten zijn: 62 Dh. Later zou hier nog 50 Dh voor de massage en 5 Dh voor de shampoo bijkomen (die kun je dus beter zelf meenemen). De communicatie verloopt moeizaam, vanwege het gebrekkige Frans van Ineke. Johan gaat ondertussen terug naar het plein en wacht op een terras met een kannetje muntthee.
Onder: zwarte hammam zeep
Ineke’s hammam ervaring:
In de eerste ruimte is een soort balie, zijn kasten aan de muur en zijn er banken langs de kant. Op de bank ligt een vrouw gehuld in een handdoek. Ik denk dat zij daar ligt uit te rusten van de hammam, dus stoor ik haar niet. Maar het bleek de persoon te zijn bij wie je kunt betalen. Kosten 62 Dh. Ik had 200 Dh. bij me, dus dat werd eerst gewisseld, waarna de 62 Dh betaald kon worden. Daarna kreeg ik de instructie om me uit te kleden. De kleren + mijn heuptasje werden niet in de normale kastjes gelegd, maar achter de kassa. Daarna werd ik opgehaald door een oudere vrouw. In de volgende ruimte kon ik mijn handdoek ophangen en mijn slipje achterlaten. Ik had ergens gelezen dat je die aan moest houden: niet dus. De kleine handdoek had ik speciaal voor dit doel en voor de dromedaristocht vanuit Nederland meegenomen. Daarna werd ik 2 ruimtes verder gebracht waar ik op de grond kon gaan zitten. Het is daar lekker warm en donker. Ik kan toch weinig zien (geen bril) en horen (geen gehoorapparaat).
Daar zaten ook 2 jonge vrouwen die bezig waren elkaar te wassen. De oude vrouw kwam terug met 2 emmers met water en een stuk zeil voor mij om op te zitten. Ze controleerde het plastic tasje, dat ik haar had gegeven, met de zeep en de scrubhandschoen. Daar zat geen shampoo in, maar dat kon ik wel kopen voor 5 dh, wat ik natuurlijk heb gedaan. Ik kreeg een klodder van de zeep om mij in te zepen. Deze heeft veel weg van groene zeep, alleen dan zwart van kleur. Zij waste mijn rug. Voor de echte schrubbeurt moest ik op mijn buik gaan liggen. Dit hammam bezoek had ik tot het laatst van de vakantie uitgesteld omdat ik altijd begreep dat dit er nogal heftig aan toe ging. Maar dat viel best mee. Daarna kon ik op de rug gaan liggen en schrubde zij nog de voorkant. Ze liet me ook zien wat voor vuil eraf kwam (voor zo ver ik dat kon zien zonder bril). Daarna kon ik gaan zitten en ging ze mijn haar wassen. Toen werd alles verplaats naar een eerdere ruimte die minder warm was. Na de scurb vroeg ze of ik een massage wilde. Dat kosten 50 Dh. Daar heb ik natuurlijk geen nee tegen gezegd. Die was overigens snel afgelopen. Daarna spoelde ze me af met water door steeds met een bakje water uit de emmer te scheppen). Aan het eind gooide ze de gehele emmer met het restant van het water over me heen. Daarna kon ik me afdrogen en in de kleedruimte weer omkleden.
Ik had alles niet zo goed verstaan, maar het geluk was met mij. Toen ik me aankleedde kwam er een jong meisje binnen dat wat Engels kende en ik heb haar gevraagd wat ik de oude vrouw nog moest betalen. Die zei toen 50 Dh. Ik gaf haar een biljet van 100 Dh., met de mededeling dat ze de rest kon houden. Even later ontdekte ze dat ik ook nog de 5 Dh voor de shampoo moest betalen. Toen heb ik haar duidelijk gemaakt dat dat al in het bedrag zat dat ik haar had betaald en daar was ze het wel mee eens.
Terug op straat (het geheel had minder dan een uur geduurd) kon ik Johan nergens vinden. Terug gelopen naar het plein, maar hij zat ook nergens op een terras. Na wat heen en weer lopen, vinden we elkaar uiteindelijk weer. Omdat het ineens koud was geworden was Johan op en neer gelopen naar het hotel om een trui op te halen.
We lopen terug het straatje in op zoek naar restaurant Dar Mimoun. Gelukkig is dat goed te vinden. Na zo’n 100 m lopen zien we het aan de linkerkant. Een prachtige plek, vooral zo mooi omdat het nog licht is en het een gekwetter van jewelste is van alle vogels in de bomen op de binnenplaats. We zijn bijna de eerste gasten en nemen plaats in een nis. Ineke neemt kalkoen aan een spies. Johan rundvlees balletjes met ei. We merken dat we in herhaling vallen. De menu’s zijn overal gelijk. Wel is de soep hier anders. Ineke heeft vermicelli met groenten en vlees en Johan een soort tomaten soep met daarbij los geserveerde dadels. Helaas is de kalkoen nog rauw van binnen, daar eten we niet te veel van. Johan heeft al dagen last van diarree. Als dessert hebben we yoghurt. De yoghurt die je hier vaak in restaurants krijgt als dessert is heerlijk.
Daarna lopen we via het plein naar onze hotel kamer. Johan voelt zich niet lekker. De imodium is inmiddels op en Ineke gaat alleen terug naar het plein om de imodium voorraad aan te vullen. Dan merk je dat er in 35 jaar toch wel iets is verandert in Marokko. 35 jaar geleden kon je als vrouw echt niet alleen over straat. Nu wel. Wel hadden we afgesproken dat Ineke direct terug zou komen en er niet meer dan 20 minuten over zou doen.