Zaterdag 19 oktober
Activiteit: wandelingen Medina Fez met gids; aardewerkfabriek; Bad Boujeloud; medresse Bou Inania; leerlooijerijen; wandeling naar de joodse wijk
Overnachting: Riad Lune et Soleil Fez
’s Morgens zijn we al vroeg wakker. Voor het ontbijt hoeven we maar 2 meter te lopen. Alles gaat dus op blote voeten. Erg relaxed.
Een heerlijk ontbijt met Marokkaans brood en ei, een soort pannenkoekjes maar dan wat harder en gelaagd, yoghurt, diverse soorten jam, jus d’orange en gewone Engelse thee. Omdat de gids pas om 9 uur komt genieten we van de rust in de riad. Om iets na 9 uur arriveert de gids en gaan we op weg. Eerst met een taxi naar de fabriek buiten de stad waar tegeltjes en aardewerk wordt gemaakt. Dit is niet alleen leuk om te zien, ook de route ernaartoe is leuk. Je ziet dat de stad aan de rivier ligt. Je moet zelfs de rivier oversteken naar een buitenwijk voor deze fabriek. Onze gids rust uit en kletst bij met zijn kompanen terwijl wij een rondleiding krijgen door de fabriek. Vanwege de feestdagen zijn er erg weinig mensen aan het werk. Het is erg rustig. We kopen nog een kleine tajine, die we ook al in de riad hadden gezien. Daar werd hij gebruikt voor het zout. We nemen nog even een kijkje in de omgeving waar je zicht hebt op de stad.
We lopen vanaf de fabriek naar een centraal punt waarvan de gids verwacht dat er wel taxi’s zullen staan. Niet dus. Het is erg rustig vandaag. Hij plukt na enig tijd een chauffeur uit een nabijgelegen koffiehuis. Het was de chauffeur van een minibusje. Die zijn duurder maar vandaag letten we daar niet op. We rijden via de noordoost kant van de medina terug. Zo zijn we geheel rondom de medina gereden. Bij de hoofdingang van de medina de Bad Boujeloud worden we gedropt.
Vanaf hier lopen we verder door de medina. Als eerste brengen we een bezoek aan de koranschool, medresse Bou Inania. Veel kleiner dan verwacht. Eigenlijk niet meer dan een pleintje met een paar zalen. Bv. een zaaltje rechts waar oudere vrouwen lezen en schrijven werd geleerd. Maar dat was op dat moment leeg. Wel veel prachtig houdsnijwerk en betegeling.
We komen langs een winkeltje (vast een vriend of familie van de gids) waar de productie van argusolie wordt gedemonstreerd en verkocht en wij niet achter kunnen blijven door twee flesjes te kopen (2 maal 150 Dh).
En passant lopen we even binnen bij het wooden huis dat nu een antiek zaak is. Zien de achterkant van een hamman waar het vuur werd gestookt. Aan de voorkant zie je eigenlijk niet dat het een hammam is, maar wel zien we 2 meisjes van ongeveer 15 jaar op weg naar de hammam, inclusief een emmer en een klein krukje. Volgens de gids zodat zij daarop kunnen gaan zitten. Er was nl. ooit een meisje zwanger geraakt na een hammam bezoek toen ze op de vloer was gaan zitten(?!).
Daarna komen we bij de leerlooierijen. We klimmen naar boven zodat we uitzicht krijgen op de vaten waarin men het leer bewerkt. We krijgen een takje mint om onder onze neus te houden tegen de stank. Maar de stank was best uit te houden. Als we weer beneden zijn kopen we 2 riemen (500 Dh * 2). Ook na afdingen nog veel te veel volgens Ineke. Afdingen kunnen we dus niet zo goed. We krijgen nog 4 sleutelhangers erbij (volgens Ineke een teken dat we te veel hebben betaald). Eén voordeel. We hebben nu inmiddels de nodige cadeautjes die we gepland hadden te kopen. Dus daar hoeven we niet meer speciaal voor op zoek.
Verder zien we nog:
-Een Marokkaanse erker, die meer op een halve ton lijkt. Maar waardoor men vanuit een huis nog wel op straat kan kijken (zie foto);
-De balk over de weg, waar je onder door moet lopen. En die aangeeft dat je je nu op heilige grond bevindt (zie foto);
– Nejjarin fontein waar we beiden op de foto staan;
– Nejjarin fondouk waar we via de open deur een blik naar binnen werpen;
– Een winkel waar men demonstreert hoe sisal wordt geweven. Natuurlijk kun je hier wat kopen, maar dat doen we nu eens niet. Wel is het interessant te horen dat de stof afkomstig is van sisal in plaats van zijde. Ineke koopt later in Marrakesh nog een tas met een sjaaltje en de stof voelt wel erg zacht aan, terwijl sisal juist erg ruw is;
– Place Seffarine met de bibliotheek. Vandaag is ook hier weinig bedrijvigheid. Ook de metaalbewerkers hebben vandaag vrij;
– Ezeltjes beladen met (we hopen lege) gastanks en kratten met flesjes cola.
We lopen rondom de Kairaouine moskee, we zien zowel de voorkant die op dit moment wordt gerestaureerd als de achterkant, waar zich de bibliotheek bevindt. De gids is erg trots op het feit dat dit de oudste universiteitsstad is van de wereld en nota bene opgericht door een vrouw: Fatima. Daarna lopen we langs de metaalbewerkers en zijn dan ineens weer aan de rand van de medina. We nemen weer een taxibusje naar de fontein vlak bij het hotel. Daar geeft de gids aan dat de rondleiding ten einde is. Johan vraagt hoe het zit met de thee die we zouden drinken bij een Marokkaanse familie. Hij had ons al duidelijk gemaakt dat het gezin waar hij normaliter naar toe gaat nu feest aan het vieren was. Daar konden we niet naar toe. Maar hij zou een alternatief verzinnen. Hij gaf aan dat hij dat helemaal vergeten was (Jaja). Hij bracht ons lopend naar een restaurant met uitzicht op de Bad Boujeloud: restaurant Le Kasbah de Fes. Thee was gratis voor ons.
Dat had hij geregeld. We zijn daar ook gebleven voor een lunch, je had vanaf het terras een prachtig uitzicht. Ineke had kip met pruimen en Johan een gevulde pannenkoek. We waren wel toe aan een rustpauze. Het was ondertussen al half twee. De gids was onderweg nl. vaak met mensen een praatje aan het maken en werd vaak gebeld. Hij was de organisator van alle gidsen. Achteraf begrijpen we ook wat we eerder zagen. Bij de Nejjarin fondouk kwamen we een ander groep van hem tegen (Nederlanders: uit de foto’s bleek later dat dat de Nederlanders waren die ook tegelijkertijd met ons de dromedaris tocht hebben gemaakt). Zij hadden zich waarschijnlijk ook verheugd op een bezoek aan een Marokkaanse familie. Zij werden ter plekke in een restaurant geplaatst.
Met een gids op pad gaan heeft voor –en nadelen. Het grote voordeel is dat je veel ziet in een korte tijd. En hij laat je dingen zien, die je anders waarschijnlijk niet waren opgevallen, of waar je zo langs loopt. Het is dus zeker aan te raden om met een gids op pad te gaan. Nadeel is dat je eigenlijk zo veel ziet, dat je achteraf moet opzoeken wat je nu precies allemaal gezien hebt. De namen van gebouwen zoals hierboven vermeldt heb ik dus thuis uitgezocht. We hadden vooraf aan de gids alleen aangegeven dat we de keramiek fabriek (Ineke haar familie komt oorspronkelijk uit Makkum) wilden zien en de Medersa en de leerlooierijen. Al het andere was dus eigen initiatief van de gids. Als je genoeg tijd hebt zou je dus eigenlijk beter eerst met een gids op pad kunnen gaan, om het daarna nog eens rustig opnieuw te doen.
Daarna lopen we weer terug naar het hotel waar we heerlijk in de tuin zitten en Johan doet een dutje. Even tot rust komen na de vele indrukken die we hebben opgedaan. Omdat onze kamer aan de tuin grenst, kan dat prima.
Om een uur of 4 gaan we zelf op pad. Een route die Ineke ergens had gelezen en in de GPS had gezet. Via de medina en de Bad Boujeloud lopen we door het park (Jardin Jnan Sbil) en benaderen het paleis via de achterkant. Via de Grande Rue de Fes el Jdid lopen we naar de de Bab Semmarine en de joodse wijk. Het lukt ons niet om op de joodse begraafplaats te komen. Wel loodst iemand ons op een dak van een huis, zodat we zicht hebben op de begraafplaats. Deze persoon blijft op hinderlijke wijze bij ons. Ook als we aan hebben gegeven verder niet van zijn diensten gebruik te willen maken. Johan hoopt door 5 Dirham in zijn hand te stoppen, dat de boodschap wel over zou komen. Maar hij is teleurgesteld in het bedrag en wil meer. Dan lopen we resoluut de andere kant op dan die hij ons aanwijst en zijn hem eindelijk kwijt. We hadden gehoopt om de medina te kunnen bewonderen vanaf de begraafplaats tijdens de zonsondergang.
Uiteindelijk gaan we als ervaren Marokkanen met de petit taxi terug. Voor dit doel had Ineke het visite kaartje van de riad bij zich.
Maar dat was natuurlijk weer op het moment suprême zoek. Dus geven we door aan de taxichauffeur dat we naar het Dar Batha museum willen. We komen dan van zelf uit bij de fontein. De chauffeur had aan het begin van de rit de meter aangezet dus dat gaf vertrouwen. Vlak voordat we bij de plaats van bestemming zijn leest Johan de meter nog af: 6,45 Dirham. Honderd meter verder zijn we er en blijkt ineens de meter uit te staan!? Hoeveel? “Anything you want to give” antwoordt de chauffeur. Johan besluit dat 10 Dirham dan best een goed bedrag is zeker als “anything” is toegestaan. De chauffeur is echter teleurgesteld en wil 20 Dirham. Lachend stappen we uit en lopen weg van de taxi terug naar de riad. We worden niet achtervolgd dus die 10 Dirham was zo gek nog niet. Onze wandelroute is te vinden op Wikiloc: Wikiloc Fez city walk.
In de riad rusten we uit van de dag en nemen een verfrissende douche.
Het eten wordt geserveerd op de tafel voor onze kamer. Vooraf iets van komkommer, tomaten met courgette met iets pittigs. Het hoofdgerecht is een tajine van een soort bleekselderij en schapenvlees met aardappels. Als nagerecht fruit met sinas. We hebben ze op de markt zien liggen net als de groente.
’s Avonds na het eten om een uur of negen wordt de auto al gebracht. Dat is dus prima geregeld. Johan kan alle administratie in alle rust afhandelen.
We gaan vroeg naar bed. Ondertussen voelt Ineke zich minder goed. Ze heeft diarree en geef ’s nachts over.
